Het doodvonnis tegen Salman Rushdie werd nooit ingetrokken en de schrijver leeft al jaren ondergedoken. Maar af en toe komt hij bij verrassing nog eens te voorschijn, altijd maar heel eventjes, zodat de islamitische koppensnellers niet de tijd hebben een aanslag te organiseren. Deze week droeg Rushdie zijn steentje bij tot het debat over islam en terrorisme. De volledige tekst van zijn uiteenzetting is terug te vinden in De Morgen van 12 augustus jongstleden. Als het goed is, zeggen wij het ook…
Rushdie betoogt daar dat de strijd tegen het fundamentalistische terrorisme alleen gewonnen kan worden als er ook ingrijpende hervormingen worden doorgevoerd binnen de islam zelf. De strijd moet “niet alleen gericht zijn tegen de ideologen van de heilige oorlog, maar ook tegen de stoffige, verstikkende seminaries van de traditionalisten”. Vóór hij het slachtoffer werd van de fatwa van ayatollah Khomeiny, was Rushdie bekend om zijn progressieve, linkse en multiculturele standpunten. In vele opzichten verkondigt hij een visie die de onze niet is. Maar met zijn kritiek op de bekrompenheid en de onverdraagzaamheid van de islam, en met zijn pleidooien voor een verregaande vrijheid van meningsuiting, heeft Rushdie bewezen dat hij – anders dan vele van zijn ‘progressieve’ vrienden – een kritische, onafhankelijke en vrijheidslievende intellectueel is.
Wij hebben ernstige twijfels bij de remedie die hij voorstelt. Wij vrezen dat de islam zo star en zo in zichzelf besloten is, dat er nauwelijks een reële kans is op diepgaande hervormingen, op een modernisering of een soort islamitische glasnost. Maar Rushdie heeft in alle geval de enorme verdienste dat hij het probleem van de terreur op de juiste plaats situeert: binnen de islam zelf. De islamitische terreur is niet een gevolg van conflicten in Israël, Kosovo, Bosnië, Kasjmir of Irak. Het is niet het gevolg van een ongelijke verdeling van de rijkdom, want de islamitische oliestaten behoren tot de rijkste ter wereld. En het is zeker niet het gevolg van de zogezegde discriminaties waarvan islamitische immigranten in westerse landen het slachtoffer zouden zijn. Rushdie heeft nog eens de vanzelfsprekende waarheid bevestigd, dat de oorzaken van de islamitische terreur in de islam zelf liggen. Soms is er moed nodig om de waarheid te zeggen, zelfs als die vanzelfsprekend is…
